مرخصی زایمان سال 1403 و شرایط ، مدارک

مرخصی زایمان چیست ؟

مرخصی زایمان یکی از انواع حق و حقوقی می‌باشد که برای بانوان باردار شاغل در نظر گرفته شده است، بانوان شاغل هنگام بارداری می توانند در صورتی که شرایط لازم را دارا باشند، مرخصی زایمان دریافت نمایند.

بارداری و زایمان زمان زیادی از بانوان گرفته و جایگاه شغلی آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد ، این قانون به خانم‌های باردار اطمینان می‌دهد که بعد از زایمان هم شغل خود را از دست نخواهند داد. 

مواد قانونی مرخصی زایمان

مطابق ماده ۵۹ تامین اجتماعی

تمام زنان شاغل که دارای حداقل یک سال سابقه پرداخت بیمه باشند، می توانند در طول مرخصی بارداری خود، مبلغ ۲.۳ (دو سوم ) از حقوق را به عنوان کمک هزینه زایمان تامین اجتماعی دریافت خواهند نمود.

ماده ۶۷ قانون مرخصی زایمان تامین اجتماعی

زنان شاغل که طی مدت یک سال قبل از زایمان خود حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت کرده باشند، به شرط عدم اشتغال به کار می توانند کمک هزینه بارداری دریافت نمایند.

ماده ۶۸ قانون قانون مرخصی زایمان تامین اجتماعی

درصورتی که زن بیمه شده یک سال قبل از زایمان حداقل ۶۰ روز حق بیمه پرداخت نموده باشد، می تواند از کمک هزینه ها، معاینه و معالجه های قبل حین و بعد از زایمان برخوردار شود.

ماده 73 قانون کار

کلیه کارگران در موارد ذیل حق برخورداری از سه روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند .

الف- ازدواج دایم .

ب- فوت همسر ، پدر ، مادر و فرزندان .

ماده 74 قانون کار

مدت مرخصی استعلاجی ، با تایید سازمان تامین اجتماعی ، جزو سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد .

ماده 76 قانون کار

مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعا 90 روز است ، حتی الامکان 45 روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار گیرد . برای زایمان توامان 14 روز به مدت مرخصی اضافه می شود .

تبصره 1- پس از پایان مرخصی زایمان ، کارگر زن به کار سابق خود باز می گردد و این مدت با تایید سازمان تامین اجتماعی جزو سوابق خدمت وی محسوب می شود .

تبصره 2- حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تامین اجتماعی پرداخت خواهد شد .

ماده 77 قانون کار

اگر پزشک تامین اجتماعی تشخیص دهد که نوع کار برای کارگر باردار خطرناک می باشد، کارفرما موظف می باشد که تا پایان دوره بارداری کارگر، بدون کسر حقوق کار سبک تری را برای کارگر درنظر بگیرد. و البته حقوق او را همانند سابق و بدون کسرکردن، بپردازد.

ماده 78 قانون کار

در کارگاه هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت ، نیم ساعت فرصت شیر دادن بدهد .

این فرصت جزو ساعات کار آنان محسوب می شود و همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آنها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه ، مهد کودک و …) را ایجاب نماید .

ماده ۲۲ آیین نامه مرخصی استعلاجی

زنانی که درحال استفاده از مرخصی بدون حقوق هستند، نمی توانند از مرخصی زایمان تامین اجتماعی استفاده نمایند.

متن کامل ماده 17 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت

ماده ۱۷ – احکام ذیل نسبت به همه مستخدمین و کارکنان در کلیه بخشهای دولتی و غیردولتی الزماالجرا می باشد.
الف- مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوقالعادههای مرتبط به نُه ماه تمام افزایش یابد.

در صورت درخواست مادر تا دو ماه از این مرخصی در ماههای پایانی بارداری قابل استفاده است.

مرخصی مزبور برای تولد دوقلو و بیشتر، دوازده ماه میباشد. در مواردی که مرخصی زایمان موجب اخالل در کار بخش خصوصی گردد، پس از تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هزینه تحمیل شده توسط دولت جبران خواهد شد.

ب- نوبت کاری شب برای مادران شاغل باردار و همچنین مادران دارای فرزند شیرخوار تا دو سال و پدران تا یک ماهگی نوزاد، در مشاغل و فعالیتهایی که نیازمند نوبت کاری شب می باشند، اختیاری است، شمول این بند شامل بخش خصوصی مشمول قانون کار نمیشود.
پ- اعطای دورکاری به درخواست مادران باردار، حداقل به مدت چهار ماه در دوران بارداری در مشاغلی که امکان دورکاری در آنها فراهم است، الزامی است.

شرایط بازنشستگی مادران شاغل چگونه است ؟

ت- مادران شاغلی که از زمان الزماالجرا شدن این قانون فرزند یا فرزندانی به دنیا خواهند آورد به ازای هر فرزند، می توانند از یک سال کاهش در سن بازنشستگی برخوردار شوند و برای فرزند سوم و بیشتر میزان کاهش یک و نیمسال به ازای هر فرزند خواهد بود.

حداقل سن بازنشستگی مشمولین این بند، برای مادران دارای یک فرزند چهل و دو سال، دارای دو فرزند چهل و یک سال و برای سه فرزند و بیشتر چهل سال و حداقل با بیست سال سابقه بیمه است، برقراری مستمری یا حقوق بازنشستگی متناسب با سنوات پرداخت حق بیمه در زمان اشتغال می باشد.

تبصره : بار مالی اجرای این ماده از محل منابع حاصل از اجرای ماده 72 این قانون در ردیف خاصی در بودجه سنواتی پیشبینی و به سازمان تأمین اجتماعی و سایر صندوقهای بازنشستگی تخصیص داده می شود.

مدت زمان مرخصی زایمان چقدر است؟

در حال حاضر مدت زمان این مرخصی برای بانوان شاغل، ۹ ماه است. به این ترتیب تمام ارگان‌ها موظف هستند که با زنان باردار همکاری کنند و با ۹ ماه مرخصی زایمان زنان شاغل موافت کرده و حقوق و مزایای آن‌ها را در این مدت پرداخت کنند.

نکته : مدت زمان زایمان برای زایمان ۱ قلو و ۲ قلو ۹ ماه در نظر گرفته شده است، در صورتی که زایمان بیش ار ۲ قلو باشد، مدت مرخصی هم بیشتر از دوازده ماه خواهد بود.

نکته : در صورت درخواست مادر تا دو ماه از این مرخصی در ماه‌های پایانی بارداری قابل استفاده است. 

نکته : مدت مرخصی زایمان جزو سوابق کاری فرد محسوب می‌شود و همچنین در این دوره حقوق و مزایای فرد تمام و کمال باید پرداخت شود.

نوبت شب کاری ماردان باردار چگونه خواهد بود؟

بر اساس اعلام معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت و قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت :

نوبت شب کاری برای مادران باردار شاغل در وزارت بهداشت اختیاری می باشد و همچنین بر اساس بخشنامه ابلاغی وزارت بهداشت، مادران باردار می‌توانند حداقل چهار ماه در دوران بارداری در مشاغلی که امکان دورکاری در آن‌ها فراهم است، به‌صورت دورکار فعالیت کنند.

مدارک مورد نیاز برای مرخصی زایمان چیست ؟

• رائه درخواست مرخصی زایمان به صورت کتبی
• کپی و اصل شناسنامه مادر
• کپی و اصل شناسنامه نوزاد
• گواهی ولادت نوزاد
• دفترچه درمانی
• تائیدیه از پزشکان مورد اعتماد
• خلاصه پرونده ترخیص بیمارستان

 شرایط اخذ مرخصی زایمان چیست ؟

• سابقه بیمه : اولین و مهم‌ترین شرط در خصوص تعلق گرفتن این مرخصی به زنان شاغل، داشتن حداقل ۶۰ روز سابقه پرداخت بیمه است، در غیر این صورت امکان استفاده از مرخصی زایمان برای زنان باردار شاغل غیرممکن خواهد بود.
• عدم اشتغال : عدم‌اشتغال فرد در دوران مرخصی به شغل دیگر ، در واقع زنان باردار شاغل می بایست در دوره مرخصی زایمان از کودک مراقبت کنند.
• عدم استعفا : همچنین در صورتی که فرد قبل از زایمان از کار استعفا داده باشد، نمی‌تواند از این مرخصی استفاده کند.

نکته : اگر نوع کار فرد توسط پزشک سازمان تامین اجتماعی خطرناک تشخیص داده شود، کارفرما موظف است تا پایان دوره بارداری، فرد را در پست دیگری مشغول به فعالیت کند، و در این حالت هم کارفرما می باییست حقوق و مزایای وی را پرداخت کند.

چه زمانی برای مرخصی زایمان اقدام کنیم ؟

به طور کلی مرخصی زایمان از زمان تولد نوزاد آغاز می‌شود و قبل از آن کاربردی ندارد، البته اگر برخی از بانوان باردار در روزهای پایانی بارداری دچار مشکل شوند، می‌توانند از مرخصی استعلاجی قبل از زایمان استفاده کنند.

زنان باردار می‌توانند حتی ۳ ماه قبل از تولد فرزند با دریافت گواهی تائید پزشکی از مرخصی استعلاجی استفاده کنند، بعد از تولد نوزاد هم باید مدارک مورد نیاز مرخصی زایمان به سازمان تایمن اجتماعی ارائه شود.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان چیست؟

ممکن است مادر قبل از زایمان و بنا به مشکلاتی که وجود دارد، نیاز به استراحت داشته باشد، البته در صورتی که پزشک این موضوع را تشخیص بدهد. در این صورت مادر می‌تواند از مرخصی استعلاجی قبل از مرخصی زایمان استفاده کند.

مرخصی استعلاجی قبل از زایمان، تاثیری روی مرخصی زایمان و زمان آن ندارد، زنان شاغل می‌توانند از هر دو مرخصی استفاده کنند؛ بدون این که تاثیری روی یکدیگر داشته باشد.

نکته : برای مرخصی استعلاجی تا حداکثر ۱۵ روز ، فقط تایید پزشک کافیست، اکا اگر از ۱۵ روز تا ۶۰ روز نیاز به استراحت وجود داشته باشد، می بایست تائیدیه پزشک مورد اعتماد سازمان تامین اجتماعی ارائه شود، برای استعلاجی بیشتر از ۶۰ روز قبل از مرخصی زایمان هم باید تائیدیه شورای پزشکی تامین اجتماعی اخذ شود.

کمک هزینه بارداری چیست ؟

غرامت دســتمزد ایام بارداری یا همان اگر آقا در شرکت خصوصی شاغل باشد ۱۴ روز و اگر در شرکت‌های دولتی و عمومی غیردولتی شاغل باشد ۳ روز مرخصی زایمان همسر خواهد داشت.

پرداخت حقوق و مزایا در ایام مرخصی به عهده کارفرماست. است که فقط در بیمه اجباری وجود دارد. یعنی بیمه‌های اختیاری بیمه تامین اجتماعی مثل بیمه زنان خانه‌دار و … مرخصی زایمان ندارند.

نحوه محاسبه کمک هزینه بارداری ( دستمزد در زمان مرخصی زایمان )

مطابق ماده 59 قانون تامین اجتماعی مبلغ کمک هزینه بارداری برابر با دو سوم آخرین حقوق متقاضی با درنظر گرفتن روز های استراحت بدون کسر سه روز اول می باشد.

برای محاسبه آخرین حقوق نیز تمام مبالغ مشمول کسر بیمه فرد که در آخرین ۹۰ روز قبل از استراحت خود نموده است، باهم جمع شده و عدد بدست آمده بر تعداد روز های کارکرد بیمه درطول این مدت تقسیم خواهد شد.

مبلغ قابل پرداخت = مدت زمان استراحت  *  2/3  * متوسط دستمزد روزانه در ۹۰ روز قبل از استراحت

عیدی و حق سنوات مرخصی زایمان

مطابق ماده ۷۴ قانون کار ، افرادی که در طول سال از مرخصی استعلاجی استفاده نمایند، عیدی خود را به صورت کامل دریافت خواهند نمود.

حال اگر به جز ایام مرخصي زایمان، به مدت کمتر از یک سال در شرکت مورد نظر مشغول به کار باشند، با توجه به روز های کارکرد متقاضی، مبلغ عیدی او محاسبه می شود.

حق سنوات  فرد هم باید با توجه به روزهای کارکرد او محاسبه شودو توسط کارفرما پرداخت شود.

برای محاسبه دقیق حقوق پرسنل خود از نرم افزار اکسل هوشمند حقوق و دستمزد استفاده نمایید.

بازگشت به کار بعد از اتمام دوره مرخصی زایمان

مطابق قانون ، قرارداد کار در مرخصی زایمان به حالت تعلیق درمی‌آید، و بعد از اتمام دوره مرخصی زایمان ، سازمان موظف است که فرد را به جایگاه شغلی قبلی برگرداند.

اگر سازمان یا کارفرما اقدام به اخراج کارمند خود در دوره مرخصی زایمان کند یا از پذیرش مجدد او سر باز بزند، فرد می‌تواند مراتب شکایت خود را با ارائه مدارک به اداره کار، رفاه و تامین اجتماعی اعلام کند.

نکته : دوران زایمان جزء ایام تعلیق کار حساب می شود و کارمندان زن بعد از مرخصی زایمان خود می توانند به سرکار خود برگردند . 

طبق رأی 482 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ، هیچ کارفرمایی حق ندارد نیروی کاری با قرارداد دائم خود که از مرخصی زایمان استفاده کرده تا ۲ سال بعد از زایمان اخراج کند ( در شرایط تخلف و تقصیر ، به مواد ۲۷ و ۱۶۵ قانون کار استناد می گردد ) و از طرفی در مورد قرارداد موقت ، استناد بند (د) ماده ۲۱ قانون کار می باشد.

مرخصی دوران شیردهی چیست؟

بر اساس ماده ۷۸ قانون کار ، مادران شیرده می‌توانند از مرخصی دوران شیردهی استفاده کنند.

نحوه استفاده از این نوع مرخصی، به این صورت است که مادران شیرده می‌توانند بعد از هر ۳ ساعت کار، ۳۰ دقیقه مرخصی گرفته و به فرزند خود شیر بدهند.

این مرخصی تا پایان دو سالگی کودک ادامه دارد و ساعات مرخصی باید جزو ساعات کار محاسبه شوند .

مرخصی زایمان در خصوص آقایان چگونه است ؟

مرخصی زایمان مخصوص خانم‌های شاغل نیست و همسران آنها نیز می‌توانند از این نوع مرخصی استفاده کنند.

مدت زمان مرخصی زایمان برای آقایان در گذشته تا ۱۴ روز بود، اما از سال ۱۳۹۶ و پس از تصویب ماده ۱۰۳ ، مدت زمان این مرخصی به ۳ روز تقلیل پیدا کرد.

• مرخصی زایمان برای آقایان الزاماً می‌بایست در زمان تولد فرزند استفاده شود، در غیر اینصورت قابل ذخیره، انتقال یا باز خرید، نمی‌باشد.
• همسر می‌بایست شاغل و بیمه شده (تأمین اجتماعی) باشد و از مرخصی زایمان استفاده کرده باشد.