رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214 – 16؍12؍1396 

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

بسم الله الرحمن الرحیم

شماره دادنامه : 158 – 159

تاریخ دادنامه : 1400/01/21

شماره پرونده: 9803627 و 9803350

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: آقایان بهمن زبردست و مهدی گلشنی اصل

موضوع شکایت و خواسته: ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214 -16؍12؍1396 مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی 

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست های جداگانه ای ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214-16؍12؍1396 مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را خواستار شده اندو در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

الف- متن دادخواست آقای بهمن زبردست:

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

” با سلام و احترام به استحضار می رساند، در نامه مورد اعتراض ذکر شده « قابل توجه است که قرارداد کار فقط برای یک دوره به میزان مدت قرارداد سابق تجدید می شود و در صورتی که بعد از انقضای مدت قرارداد کار مدت موقت به صورت ضمنی تجدید شده،

کارگر همچنان با توجه به توافق حاصله به کار خود ادامه دهد، با عنایت به اصل مقرر در تبصره 2 ماده 7 قانون کار، یعنی اصل دائمی بودن قراردادهای کار در کارهای با طبیعت (کذا فی الاصل) مستمر، قـرارداد کار دائمـی محسوب می شود

و دادنامـه شمـاره 372 و 371-28؍5؍1392 هیأت عمومـی دیـوان عدالت اداری نیز مفید این معنی می باشد.»

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

در صورتی که حکم به دائمی شدن قرارداد کار مدت موقت در کارهای با طبیعت مستمر، اگر بیش از یک دوره تجدید شود، هم مغایر با تبصره 2 ماده 7 قانون کار است و هم مغایر با دادنامه شماره 372 و 371-28؍5؍1392 و نیز آرای دیگری مانند رأی شماره 506-31؍5؍1396 و نیز رأی شماره 194-20؍6؍1379 که در انتهای نامه مورد اعتراض به نادرست ذکر شده، «هیچ ارتباطی به آن چه در این نامه اشاره کردیم ندارد.»

در عمل نیز از آنجا که حکم این نامه، نه صرفاً در خصوص یک مورد خاص، بلکه متضمن قاعده الزام آوری بوده که بسیاری از مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از جمله نمایندگان این وزارت در  مراجع حل اختلاف، با استناد به آن قراردادهای کاری تمدید شده بیش از یک دوره در کارگاه های دارای طبیعت مستمر را قرارداد دائم محسوب می کنند

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

و نتیجتاً بسیاری از کارفرمایان جهت اجتناب از دائمی شدن قراردادهای کار، از تمدید بیش از یک دوره خودداری نموده، به این ترتیب در عمل هم باعث ایجاد مشکل برای کارفرمایان و هم کارگران می شود، لذا با اتخاذ ملاک از آرای مذکور و نیز با توجه به مغایرت این بند نامه مورد اعتراض با بند (د) ماده 21 و تبصره 2 ماده 7 قانون کار

و نیز دادنامه شماره 372 و 371-28؍5؍1395 و به ویژه دادنامه شماره 79؍194-20؍6؍1379 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری که در مقدمه آن در بخش دادخواست شاکی به درستی ذکر شده « تبدیل غیر ارادی مدت قرارداد موقت به دائم نیازمند تجویز و تصریح قانونی می باشد»

و بر همین اساس هم هیأت عمومی رأی داده که « نظر به مفهوم مخالف تبصره 2 ماده 7 قانون کار مصوب سال 1369 ذکر مدت معین در قرارداد کار مفید موقت بودن قرارداد کار است»، درخواست اعمال ماده 92 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری و ابطال نامه مورد اعتراض را دارم. ” 

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

ب- متن دادخواست آقای مهدی گلشنی اصل: 

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

” در بند آخر نامه مورد اعتراض (3 مکرر، که گویا به اشتباه به جای 4 از این شماره استفاده شده) ذکر شده که «چنانچه بعد از اتمام مـدت قرارداد موقت، کارگر به کار خـود نزد کارفرما ادامه دهد و قراردادی به صورت کتبی بین طرفین منعقد نشود این امر به منزله تمدید قرارداد کار به صورت ضمنی و عملی است

لیکن قرارداد کار صرفاً برای یک دوره به میزان مدت قرارداد قبل تمدید می شود و در صورت ادامه کار بعد از اتمام مدت تمدید شده به صورت ضمنی (مدتی که قرارداد به صورت ضمنی تمدید شده بود) قرارداد با توجه به تبصره 2 ماده 7 قانون کار، دائمی محسوب خواهد شد و نمی توان قرارداد راهمچنان موقت تلقی کرد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

شایان ذکر است دادنامه شماره 371 و 372-28؍5؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مفید همین معناست» در صورتی که « صرفاً برای یک دوره به میزان مدت قرارداد قابل تمدید» بودن قرارداد کار و دائمی شدن آن « در صورت ادامه کار بعد از اتمام مدت تمدید شده»

نه تنها مطلقاً مطابقتی با تبصره 2 ماده 7 قانون کار ندارد، بلکه برخلاف آنچه در این بند از نامه ذکر شده، دادنامه شماره 372 و 371-28؍5؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مفید به این معنا نیست و کاملاً مخالف آن است

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

لازم به ذکر است که این موضوع ( تبدیل قرارداد مدت موقت به قرارداد دائمی پس از عدم تمدید قرارداد به میزان دو دوره ) با استناد به نامه مذکور مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به صورت عرف و رویه ای عام الشمول و مغایر با قانون کار و دادنامه شماره 371 و 372-28؍5؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در آمده

و هیأت های تشخیص و حل اختلاف ادارات کار نیز بر اساس آن تصمیم گیری نموده و رأی صادر می نمایند. لذا با اتخاذ ملاک از رأی مذکور و نیز دادنامه شماره 506-31؍5؍1396 با توجه به مغایرت این بند از نامه مورد اعتراض با تبصره 2

ماده 7 قانون کار و نیز دادنامه شماره 371 و 372-28؍5؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری،

درخواست  ابطال بند آخر (3 مکرر) نامه مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به شماره 244214-16؍12؍1395 را دارم.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

متن مقرره های مورد شکایت به شرح زیر است:

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

الف- نامه شماره 47907-17؍3؍1396 مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی جناب آقای جدلی وکیل دادگستری

« بازگشت به نامه شماره 39843-6؍3؍1396 به آگاهی می رسانم: همان گونه که در نامه شماره 244214-16؍12؍1395 این اداره کل اشاره شده است:

چنانچه بعد از اتمام مدت قرارداد کار مـدت موقت، کارگر به کار خود نزد کارفرما ادامه دهد و قراردادی به صورت کتبی بین طرفین منعقد نشود، این امر به منزله تجدید قرارداد کار مدت موقت به صورت ضمنی می باشد، لیکن قابل توجه است که قرارداد کار فقط برای یک دوره به میزان مدت قرارداد سابق تجدید می شود

و در صورتی که بعد از انقضای مدت قرارداد کار مدت موقت به صورت ضمنی تجدید شده، کارگر همچنان با توجه به توافق حاصله به کار خود ادامه دهد،

با عنایت به اصل مقرر در تبصره 2 ماده 7 قانون کار، یعنی اصل دائمی بودن قراردادهای کار در کارهای با طبیعت مستمر، قرارداد کار دائمی محسوب می شود و دادنامه شماره 372 و 371-28؍5؍1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز مفید این معنی می‌ باشد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

در ضمن دادنامه شماره 194-20؍6؍1379 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز در خصوص موضوع  دیگری صادر شده و هیچ ارتباطی به آنچه در این نامه اشاره کردیم، ندارد». 

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

– مدیرکل روابط کار و جبران خدمت

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

ب- نامه شماره 244214-16؍12؍1396 مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

   جناب آقای حبیبی

  مدیرعامل محترم شرکت قطارهای مسافربری رعد تبریز

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

  با سلام واحترام، بازگشت به نامه مورخ 5؍11؍1395 آن شرکت که به شماره 215942-12؍11؍1395 به ثبت رسیده است به آگاهی می رسانم: 

…………….

بند 3 مکرر- چنانچه بعد از اتمام مـدت قرارداد موقت، کارگر به کار خود نزد کارفرما ادامه دهد و قراردادی به صورت کتبی بین طرفین منعقد نشود این امر به منزله تمدید قرارداد کار به صورت ضمنی و عملی است

لیکن قرارداد کار صرفاً برای یک دوره به میزان مدت قرارداد قبل تمدید می شود و در صورت ادامه کار بعد از اتمام مدت تمدید شده به صورت ضمنی (مدتی که قرارداد به صورت ضمنی تمدید شده بود) قرارداد با توجه به تبصره 2 ماده 7 قانون کار دائمی محسوب خواهد شد و نمی توان قرارداد را همچنان موقت تلقی کرد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

شایان ذکر است دادنامه شماره 372 و 371-28؍5؍1395 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مفید همین معنا است.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

– مدیرکل روابط کار و جبران خدمت” 

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

در پاسخ به شکایت مذکور مدیرکل حقوقی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به موجب لایحه شماره 32237-3؍3؍1399 نامه شماره 237153-10؍12؍1398 مدیرکل روابط کار و جبران خدمت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی را ارسال کرده است که متن آن به قرار زیر است:

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

1- نظر به این که در ماده 7 قانون کار، قرارداد کار اعم از قرارداد کتبی یا شفاهی به رسمیت شناخته شده است و اصولاً محدودیت زمانی برای مدت قرارداد کار موقت پیش بینی نشده است،

لذا ادامه کار کارگر در کارگاه پس از انقضای مدت قرارداد به منزله تجدید ضمنی قرارداد با همان مدت خواهد بود بنابراین اعم از اینکه نوع فعالیت کارگاه مستمر باشد یا نباشد موافقت طرفین برای تعیین مدت قرارداد معتبر می باشد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

در ضمن با انعقاد قرارداد کاری که در آن مدت معینی تعیین می شود، انتظار می رود که با پایان پذیرفتن مدت مذکور و در انتهای آن، قرارداد مذکور خاتمه یابد، به همین دلیل در بند (د) ماده 21 قانون کار نیز بر این امر تأکید گردیده که پایان یافتن مدت قرارداد مدت موقت به منزله خاتمه آن تلقی می گردد؛

لیکن ذکر این نکته ضروری است که چنانچه پس از انقضای مدت، کارفرما صریحاً قرارداد را به صورت مکتوب تمدید نماید یا در صورتی که وی به صورت ضمنی، رفتاری را اتخاذ نماید که از آن تمایل کارفرما به استمرار رابطه کاری مستنبط گردد، خـاتمه آن با انقضای مدت اولیه منتفـی خواهد بود و قـرارداد برای یک دوره دیگر تمـدید می گردد.

بدیهی است در فعالیت هایی که جنبه دائمی دارند چنانچه در قرارداد کار قید مدت ذکر نشود قرارداد غیر موقت و دائمی تلقی می شود.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

بنابراین اگر در قراردادی با مدت موقت (چه برای کارهای غیر مستمر و چه مستمر) قرارداد به طور صریح یا ضمنی تجدید نشود، قرارداد خاتمه می یابد، معنی و مفهوم مخالف این است که در این گونه قراردادها، پس از انقضاء مدت، اگر قرارداد به طور صریح یا ضمنی تجدید گردد قرارداد به قوت خود باقی است.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

تجدید صریح یعنی قرارداد کار به صورت کتبی با توافق طرفین تجدید یا تمدید شود و تجدید ضمنی قرارداد کار این است که کارگر پس از خاتمه مدت قرارداد، به کار خود ادامه دهد و کارفرما نیز سکوت نماید و در مقابل کار وی به او مزد پرداخت کند.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

2- برخلاف تلقی و تصور شاکی متن استعلام دلالت بر تبدیل قرارداد موقت به دائم در صورت ادامه کار ندارد، بلکه ضمن تبعیت از رأی وحدت رویه شماره 371 و 372-28؍5؍1392 دیوان عدالت اداری و با استناد به آن صرفاً عنوان داشته است که در صورت ادامه کار پس از انقضای مدت در قرارداد مدت موقت، قرارداد به صورت ضمنی برای دوره مشابه (و نه دوره های متعدد و نامحدود مشابه) تمدید می گردد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

3- قانون کار از جمله قوانین آمره است و در قوانین آمره نیز اصل بر تفسیر مضیق است و می بایست از توسعه دامنه آن خودداری نمود.

همچنین اصل حمایتی بودن قرارداد کار اقتضا می کند در موارد تردید، تفسیر به سود کارگر صورت گیرد. در رأی وحدت رویه شماره 371-372 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری آمده است: « همان قرارداد کار با مدت موقت برای (مدت دیگری) تجدید شده » و عبارت (مـدت دیگری) صرفاً دلالت بر یک مـدت مشابه دیگر دارد و نمی توان از آن مدت های مشابه دیگر برای موارد متعدد و نامحدود را استنباط نمود.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

4– چنانچه تفسیر شاکی از دادنامه شماره 371-372 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر امکان تمدید ضمنی قرارداد کار مدت موقت برای دفعات متعدد پذیرفته شود،

با توجه به اینکه هیچ گونه ضابطه ای برای تعیین سقف دفعات تمدیدهـای پیاپی وجـود ندارد این امکان را فراهم می کند که کارفرمایان در بـدو استخـدام «صرفاً در یک مرحله» اقدام به انعقاد قرارداد کار مدت موقت یک ماهه یا یک هفته ای نمایند و با تمدیدهای ضمنی متعدد ماه‌ها و هفته ها را سپری کنند و حتی پس از گذشت سال ها در پایان هر ماه یا هر هفته به استناد انقضاء مدت قرارداد ضمنی تمدید شده اقدام به اخراج کارگر نمایند.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

5- اداره و مدیریت کارگاه در اختیار کارفرما است و مسئولیت اداره امور مالی و اداری از جمله قراردادهای کارکنان متوجه وی می باشد و با توجه به اینکه در جامعه مورد غالب تمدید قراردادها به صورت صریح می باشد و تمدید ضمنی جنبه استثناء دارد،

پیش بینی آن در قانون کار ( مفهوم بند «د» ماده 21 قانون کار ) در راستای تسهیل ساماندهی کارگاه بوده است و نه دستاویزی جهت تضییع امنیت شغلی کارگران، چرا که این رویه حتی در خصوص تمدیدهای متعدد قرارداد مدت موقت یک روزه قابل تصور است که اساساً با اصول حقوقی و فلسفه حقوق کار در تعارض می‌باشد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

6- با عنایت به اصول حقوقی از جمله اصل استصحاب؛ چنانچه قرارداد مدت موقت به طور ضمنی و شفاهی تمدید شود اگرچه بیش از یک دوره باشد موجب دائمی شدن قرارداد نمی گردد، اما نظر به این که تمدید ضمنی قرارداد بیش از یک دوره مبین قصد و نیت طرفین مبنی بر دائمی کردن قرارداد است.

بنابراین اثبات خلاف این ظاهر بر عهده کارفرما است که باید از طریق ادله اثبات دعوا قصد و نیت واقعی طرفین را اثبات نماید.

به همین دلیل با توجه به اصل استصحاب مقرر شده است که تمدید قرارداد مدت موقت برای یک دوره پذیرفته شود لیکن برای بیش از یک دوره موجب دائمی شدن قرارداد می گردد.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

7- در نتیجه با عنایت به مراتب گفته شده و نظر به این که نامه موضوع شکایت در راستای رأی وحدت رویه شماره 371 و 372-28؍5؍1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری صادر و ابلاغ شده است، لذا درخواست رد شکایت شاکی را دارم. “

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 21؍1؍1400 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است.

رأی هیأت عمومی عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

رأی هیأت عمومی | عدم ابطال نامه شماره 47907-17؍3؍1396 و بند آخر (3 مکرر) نامه شماره 244214

رأی هیأت عمومی

نظر به اینکه طبق تبصره 2 ماده 7 قانون کار و همچنین رأی وحدت رویه شماره 372 و 371-28؍5؍1392 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در مواردی که در قرارداد کار دائمی یا کار با جنبه مستمر، مدت به صورت صریح یا ضمنی ذکر نشده باشد قرارداد به صورت دائمی تلقی می شود

و لذا با عنایت به اینکه نامه های معترض عنه دلالت دارد در قراردادهای موقتی که برای مرتبه دوم به صورت ضمنی و به طور موقت تمدید شده است بعد از انقضاء مدت قرارداد ادامه قرارداد در کارهای دائمی یا با جنبه مستمر بدون ذکر مدت و به صورت صریح یا ضمنی تمدید می شود قرارداد دائمی تلقی خواهد شد، مغایر قوانین و مقررات و خارج از اختیار تشخیص نمی گردد و در نتیجه ابطال نمی شود.

                                                             محمدکاظم بهرامی

                                                        رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

همچنین مشاهده کنید : رای دیوان ابطال بندهای ۲ و ۱‍۰ بخشنامه ۱۴‍۰۱/۸۲۱۴۳ مورخ ۱۴‍۰۱/۵/۸

قانون کار